Lotte Pen wil verrassen, prikkelen en ontroeren.

Soms loop je bij de Popronde zomaar tegen iets bijzonders op. Bijvoorbeeld als je op 11 oktober in Tilburg op weg bent naar een optreden van Robin Kester in de Pauluskerk en daar aangekomen nog net een staartje meepikt van de set van saxofonist Lotte Pen. Door de organisatoren van de Popronde aangekondigd als ‘Elektronische neo-classical om bij stil te staan’. In dit specifieke geval om bij stil te zitten, want de kerk staat nog ouderwets vol met kerkbanken. En stil is het in de Pauluskerk. Doodstil. Net als twee dagen later in de Catharinakapel te Harderwijk.

Een klassieke opleiding

Blader door de CV van Lotte Pen en haar veelzijdigheid spat van het papier. De basis is een afgeronde studie saxofoon aan het Conservatorium van Amsterdam, gevolgd door een Master of Music studie aan het Utrechts Conservatorium en diverse masterclasses. De daaropvolgende lijst met solo-optredens in binnen- en buitenland is lang, de lijst onder het kopje ‘orkestervaring’ zo mogelijk nog langer. Maar ook buiten de klassieke concert- en festivallocaties is Lotte actief. Als presentator tijdens muziekdagen, als coach van jonge musici, als docent aan muziekscholen en -verenigingen en als muzikant op het snijvlak van diverse muziekstijlen. En dus is deelname van deze klassiek geschoolde saxofonist aan de popronde minder gek dan op het eerste gezicht lijkt.

Spelen op straat en in verzorgingshuizen

Het buiten de begaande paden treden begon eigenlijk al in 2007 als Lotte, samen met Nina van Helvert en Esther Nijhuis, het Zoethoudtrio opricht. Hun motto ‘muziek hoort overal thuis en moet door iedereen beluisterd kunnen worden’. Dat betekent optredens op straat, in cafés, in kleine kerkjes en in verzorgingshuizen.

Ook buiten de lijnen kleurt de in 2013 opgerichte indie-classical band VanDryver, die door Lotte zelf wordt omschreven als ‘een muzikaal huwelijk tussen haarzelf als klassiek saxofoniste en singer-songwriter Arjen van Wijk’. En tenslotte de band DISCOHEN die, met Lotte op saxofoon, optreedt met disco klassiekers in de stijl van Leonard Cohen. Optreden tijdens de Popronde 2019 voelt voor Lotte Pen eigenlijk als een volstrekt logische volgende stap, vertelt ze me.

Alle optredens waren bijzonder

“Als klassiek saxofonist heb ik de kleedkamers van Carnegie Hall in New York gezien en liep ik door de catacomben van het Concertgebouw alsof het mijn eigen huiskamer was. Het spelen in de Popronde is het absolute tegenovergestelde. Geen vast publiek, muziek van anderen en publiek zonder kunstgebitten. Wél gratis bier, nieuwe muziek van mijzelf en nieuwe fans op barkrukken. Een fascinerende verandering van omstandigheden waar ik in mijn ontwikkeling aan toe was.” Gevraagd naar haar meest bijzondere popronde-ervaring is het eventjes stil. “Weet je, er was eigenlijk na elk concert wel iemand uit het publiek die op me af kwam om me te bedanken. Iemand met een mooi verhaal, iemand die zich herkende in mijn verhalen, iemand die rust vond in mijn muziek of geraakt was door het concert. Dat maakte alle optredens in de Popronde voor mij bijzonder.” 

Verrast en geraakt worden

Of het publiek nu op kerkbankjes zit of in een concertzaal staat, de essentie is volgens Lotte dat men vooral naar een optreden komt om verrast te worden. Verrast en ontroert. En zij doet er alles aan om dat te bereiken. “Als artiest heb je de verantwoordelijkheid het publiek niet met lege handen naar huis te sturen. Voor elk concert heb ik gestudeerd, mijn live set in Ableton (HS: een softwareprogramma voor digitale geluidsbewerking dat zowel kan worden gebruikt bij liveoptredens als bij het componeren en arrangeren van muziek) verbeterd en opnames teruggeluisterd om te kijken wat er beter kon.”

Het samenkomen van hoop en verlangen 

Elke band/artiest heeft wel een ‘signature song’, zo’n liedje dat precies weergeeft waar de band voor staat en dat tijdens elk (Popronde)optreden wordt gespeeld. Voor Lotte Pen is dat het nummer Orewoet. “Een nieuwe compositie die ik nog niet heb uitgebracht. Ik wilde het juist ontwikkelen door het veel live te spelen voordat ik het in de uiteindelijke vorm zou opnemen. Het nummer is geïnspireerd op twee van mijn helden: De 12e eeuwse componiste Hildegard von Bingen en de 13e eeuwse dichteres en mystica Hadewych.” ‘Orewoet’ is een Oudhollands woord dat gaat over het hartstochtelijk verlangen naar de Minne, het ware en schone en het goede. Een verlangen dat altijd gepaard gaat met lijden omdat dit ideaal niet haalbaar is. Een contradictoire compositie waarin hoop en verlangen samenkomen. 

Alle zintuigen prikkelen

De Popronde 2019 is afgelopen, de muziek gaat door. Ook voor Lotte Pen. “Ik werk momenteel aan iets nieuws dat Pelgrim heet. Een muziekwandeling in de natuur met een podium op een bijzondere locatie, waarbij deelnemers via mijn muziek op de koptelefoon een soundscape beleven met als apotheose een live concert. Een massage voor de zintuigen. Geen standaard concert, maar een optreden als onderdeel van een totaalbeleving met het karakter van een pelgrimage. In het voorjaar van 2020 is de officiële première, daarna volgt een tournee.”

En waar zij over vijf jaar staat? “Mijn ideaal is om dan bekend te staan als maker van multidisciplinaire producties waarbij de grens tussen publiek en artiest vervaagt, als componist van gedurfde maar ook emotionele muziek en als artiest die innovatieve concerten geeft waarbij alle zintuigen geprikkeld worden.” 

Tekst en foto’s: Herman Sixma