Interview Wrekmeister Harmonies

“Zelfs als we met een optreden maar één persoon stof tot nadenken geven, is zo’n optreden voor ons geslaagd.”

Het is 18:45 uur en de soundcheck op het kleine podium van dB’s zit er eindelijk op. Een soundcheck met hindernissen. Plugjes die net niet passen, een omvormer die het niet doet, een toetsenbord dat tegenstribbelt. Soms zit het mee en kan er tijdens de soundcheck wat nieuw materiaal worden uitgeprobeerd. Vandaag niet.

Maar uiteindelijk werkt alles en voordat het concert begint (zie Wrekmeister Harmonies in dB’s) is er tijd voor een snelle hap en een interview. Bijvoorbeeld over de naam Wrekmeister Harmonies, over die speciale klik tussen de boomlange JR Robinson en de anderhalve kop kleinere Esther Shaw, over de muziek die zij maken, over het in 2018 verschenen album The Alone Rush.

 

“Wat voor muziek we maken? Experimentele muziek. Muziek die mensen na afloop van een concert het gevoel geeft dat ze iets bijzonders hebben meegemaakt.”

Ach, het heeft wel wat. Met z’n tweeën als Wrekmeister Harmonies (WH) tegen de rest van de wereld. Hun muziek? “Experimenteel is waarschijnlijk de beste omschrijving”, vertelt JR na enig nadenken. “Experimenteel, met vleugjes ambient, metal, folk en een flinke portie drones. Eigenlijk gewoon Wrekmeister Harmonies muziek. Muziek die zich niets aantrekt van bestaande hokjes of stromingen. Muziek die onvoorspelbaar is, nieuwsgierig maakt en mensen na afloop van een concert het gevoel geeft dat ze iets bijzonders hebben meegemaakt. ”En als het dan toch net niet datgene was wat de concertbezoeker verwachtte? “Jammer, maar dan hoop ik dat men in elk geval een leuke avond heeft gehad. Ach, weet je, mensen die naar onze optredens komen zijn in het algemeen wel in voor iets nieuws”, vult Esther aan.

Muziek die onvoorspelbaar is, nieuwsgierig maakt en mensen na afloop van een concert het gevoel geeft dat ze iets bijzonders hebben meegemaakt.

Wrekmeister Harmonies, niet bepaald de meest voor de hand liggende naam voor een band. Waarom juist deze naam?

“Ken je die film uit 2000 van de Hongaarse cineast Béla Tarr over het leven in het communistische Hongarije?” is de wedervraag van JR. Niet dus. “Nou, die film draag de titel Werckmeister Harmonies en is gebaseerd op het boek van László Krasznahorkai met (Engelse) titel The Melancholy of Resistance. Hussel de letters van die filmtitel wat door elkaar en je krijgt Wrekmeister Harmonies. Een naam die prima past bij de muziek die we met dit project voor ogen hadden; net zo donker en melancholiek als de film. En zowel de muziek als de film bieden ruimte om je eigen interpretatie te geven aan de beelden die je ziet of de klanken die je hoort. Als je de kans krijgt, zien die film.”

Je noemt Wrekmeister Harmonies heel bewust een project en niet een band. Is dat wat het is, een project? En mis je dat bandjesgevoel ook niet een beetje?

“Bij een band denk ik toch aan een vast gezelschap. Vier mannen of vrouwen die samen een plaat maken en samen op het podium staan. Je noemt jezelf een band, je gaat je als een band gedragen. Voor ons beiden werkt dat niet; het voelt te veel als een dwangbuis. Of en met wie we samenwerken hangt af van de dag van de week, wat er op dat moment speelt, waar we op dat moment mee bezig zijn.

Je kunt Esther en mijzelf beschouwen als de kern van WH, met daaromheen een grote groep bevriende muzikanten waarmee in wisselende samenstellingen wordt samengewerkt. Op de albums en bij shows. Soms staan we met z’n vieren of vijven op het podium, soms met z’n drieën en tijdens deze tour doen Esther en ik het met z’n tweetjes.”

Je kunt Esther en mijzelf beschouwen als de kern van WH, met daaromheen een grote groep bevriende muzikanten waarmee in wisselende samenstellingen wordt samengewerkt.

Inhakend op dat bandjesgevoel. Is met z’n tweeën op het podium staan niet een stuk lastiger dan spelen met z’n drieën of vieren?

Esther: “Integendeel. Voor ons is het spelen als duo zowel eenvoudiger als spannender. Met z’n tweetjes kun je, als het klikt en dat doet het, de focus volledig richten op de muziek. Je weet van elkaar wat je wilt, je weet precies wat de ander kan en je hebt aan een blik van verstandhouding naar elkaar genoeg om te weten welke kant het opgaat.” JR vult aan: “Voor mij is dat heel bijzonder, met iemand samenwerken die je zo goed begrijpt en die zo goed aanvoelt waar ik naartoe wil. Ik hoef niks uit te leggen aan vier of vijf personen met allemaal hun eigen ego’s en hun eigen ideeën. Het is alleen Esther en ik en wij begrijpen elkaar blindelings. En met z’n tweeën is het inderdaad ook spannender. Er valt weinig te verbergen als je met maar twee mensen op het podium staat. Die uitdaging hebben we blijkbaar allebei nodig.”

Er valt weinig te verbergen als je met maar twee mensen op het podium staat. Die uitdaging hebben we blijkbaar allebei nodig.

Eerder in dit interview gaven jullie aan dat de muziek van WH op zin minst mensen nieuwsgierig wil maken, mensen wil verrassen. Waarom is dat verrassingselement zo belangrijk voor jullie?

JR kiest zijn woorden zorgvuldig en legt uit dat het niet eens zozeer gaat om dat verrassingselement, maar dat de muziek van WH vooral bedoeld is om een bepaald gevoel tot stand te brengen. Een gevoel waarvoor je dan wel moet openstaan. “De bezoekers van onze concerten moeten zien en voelen dat het eerlijke muziek is, recht uit het hart. Dat er geen sprake is van een bepaald trucje. Of dat we werken vanuit een bepaalde muziekstijl. Het moet ‘echt’ zijn en geen imitatie. Geen imitatie van onszelf, geen imitatie van anderen. Invloeden zijn er natuurlijk wel en dan kun je denken aan groepen als de Magic Band van Captain Beefheart (het pseudoniem van de in 2010 overleden Amerikaanse muzikant en schilder Don Van Vliet), This Heat en Sleep.”

De bezoekers van onze concerten moeten zien en voelen dat het eerlijke muziek is, recht uit het hart. Dat er geen sprake is van een bepaald trucje.

Als je jullie meest recente album, The Alone Rush, vergelijkt met het Light Falls album dat daarvoor werd uitgebracht, waarin zit dan dat verrassingselement?

JR legt uit dat twee dingen belangrijk waren bij het tot stand komen van The Alone Rush. Het feit dat dit album met slechts drie personen is gemaakt en dat het werd opgenomen in een omgeving die volledig tegengesteld was aan de hectiek van de grote stad als Chicago, waar hij verbleef tijdens het opnemen van Light Falls. “Met z’n drieën (Ester en JR worden op het album bijgestaan door Thor Harris die we kunnen kennen van de band Swans) hebben we ons teruggetrokken in ‘the middle of nowhere’. Een groot huis met achter ons bos, links een rivier en iets verder weg de oceaan. Schoof je ’s morgens de gordijnen open, dan dreef de mist door het open raam naar binnen. Bijna volledig op onszelf, in een omgeving die zowel rust als schoonheid uitstraalde. Als het goed is hoor je dat terug op het album. Het had helemaal mis kunnen, we hadden elkaar de hersens in kunnen slaan, maar het werkte wonderwel. Je ziet het, Esther en ik zijn nog steeds bij elkaar.” Esther lacht.

een omgeving die zowel rust als schoonheid uitstraalde. Als het goed is hoor je dat terug op het album

Rust. Schoonheid. Een prachtige omgeving voor wie er oog voor heeft. En dan toch die donkere teksten, die sombere titels van de nummers. Die Rush Alone als op weg naar het einde. Hoe rijm je dat met elkaar?

“Ach, die donkerte zit nu eenmaal in me” vertelt JR, zonder het echt tot een punt te maken. “Voor mij is dat een gegeven, schrijven over de duistere zaken die in mijn hoofd zitten. Het mag misschien zwaar overkomen, voor mij is dat gewoon een deel van mijzelf. Iets dat bij mij hoort. Voor mij geen medicijnen of drugs; ik schrijf het voor een deel van me af via m’n songteksten.

Ik snap best dat je niet vrolijk wordt van songtitels als Descent into Blindness en Covered in Blood from Invisble Wounds, maar dat soort gedachten spoken nu eenmaal rond inmijn hoofd. Dat geldt ook voor het titelnummer van het album, The Alone Rush. Weet je, je kunt nog zoveel miljoenen op de bank hebben staan en wonen in een stad met negen miljoen mensen om je heen, maar als het einde nadert sta je er toch helemaal alleen voor. Die drempel zul je in je eentje moeten nemen. Voor mij een logisch iets, maar anderen zullen dat soort gedachten al snel zien als een teken van depressiviteit. Ik denk daarover na zonder er al te somber over te doen.”

Ik snap best dat je niet vrolijk wordt van songtitels als Descent into Blindness en Covered in Blood from Invisble Wounds, maar dat soort gedachten spoken nu eenmaal rond inmijn hoofd

Dus voor JR Robinson is er geen leven na de dood? Geen reïncarnatie? Zelfs geen hel of vagevuur?

Een bulderende lach vult de ruimte achter het podium. “Nee, niet echt. Zolang ik nog niemand heb gesproken die vanuit het hiernamaals is teruggekeerd naar dit aardse leven en zolang niemand het tegendeel heeft bewezen, hou ik het erop dat we het met dit ene leven moeten doen.” Esther is iets minder stellig. “Ach, je weet maar nooit….”.

Twee shows in Nederland en dan door naar Rusland voor shows in St. Petersburg, Moscow en Ekaterinburg. Kijken jullie uit naar die optredens?

“Ja, heel erg” en Esthers ogen beginnen te stralen. “De uitnodiging kwam binnen, het sloot mooi aan op de optredens in de rest van Europa, dus we zeiden tegen elkaar ‘doen’. Begin jaren 90 was ik al eens in Rusland met een groep violistes voor een serie klassieke concerten. Dat was in het kader van een uitwisselingsprogramma. Zie je het voor je? Een bus vol brave meisjes in dezelfde brave jurkjes en dan strikt volgens protocol het land door.”

Of ze geen moeite hebben met het spelen in een land waar de mensenrechten niet altijd topprioriteit hebben? “Natuurlijk denken we daarover na, maar strikt genomen zijn er maar weinig landen waar je zonder enige gewetenswroeging terecht kunt. Zelfs Nederland heeft zoiets als een slavernijverleden. Ach, we zijn daarin redelijk pragmatisch; zelfs als we met een optreden maar één persoon stof tot nadenken geven, is zo’n optreden voor ons geslaagd.”

Weer terug in de Verenigde Staten

Twee weken na het optreden in dB’s te Utrecht heb ik via de mail nog even contact met JR en Esther. Over de show in dB’s (‘we loved every minute of it’), maar vooral ook over hun ervaringen in Rusland. “In een woord, Indrukwekkend. Alleen jammer dat er nauwelijks tijd was om alles goed in ons op te nemen, want het reisschema was in een woord ‘killing’. We mochten al blij met een paar uur slaap per dag. Al met al een bijzondere ervaring. Voor ons, maar waarschijnlijk net zo goed voor de bezoekers van onze optredens in Rusland.”

Tekst en foto’s: Herman Sixma