Zeeuwse broeder komt met fascinerende uitvoering ‘Uut de bron’

Voor de liefhebbers van broeder Dieleman is het vanavond in Paradiso Noord een bijzondere avond. Zeker, Dielemans nieuwste album ‘Uut de bron’ werd uitstekend ontvangen door de vaderlandse muziekpers. Lovende kritieken en bewondering voor het vernieuwende karakter van het album. Maar tegelijkertijd was er de vraag of en hoe de bepaald niet makkelijke muziek naar het podium vertaald zou kunnen worden. Nou, zo dus. Via een mix van visuals, live-muziek en samples. Als een trip door een stukje Nederland waar het leven net even anders is. Met Tonnie Dieleman en Eduard Walhout als reisleiders.

‘Laat het maar over je heen komen, deze collage van beelden en geluiden’ luidt het advies van Tonnie Dieleman aan het begin van het optreden aan zijn ongeveer 100 koppige publiek. ‘Het is, naast een eerbetoon aan Zeeland, mijn manier om aandacht te vragen voor wat er in de wereld gebeurt. Met beelden, achtergrondgeluiden en wat ikzelf te vertellen heb. Alles wordt live aan elkaar gemixt in de vorm van één lange track. Eduard en ik zijn vanavond als broeder Dieleman jullie gids.’

Vogels en vogelgeluiden

Door de ramen van de tuinzaal van Paradiso Noord kan je in het donker de schepen op het IJ voorbij zien varen. Ramen zijn belangrijk voor Tonnie Dieleman, zo laat hij via Dennis Gaens in de inleiding van zijn boek ‘Uut de bron’ weten. Ze bieden uitzicht, zij scheppen kaders. De wereld gevangen in kleine portretjes. Eigenlijk net als bij liedjes van Tonnie Dieleman, waarin vogels een belangrijke rol spelen. Hij neemt ze waar, hij ziet ze overal in terug, hij zingt erover. Zoals bijvoorbeeld in het prachtige Aalscholvers of in Kauwtje. Dus logisch dat het ook vanavond begint met vogels en vogelgeluiden op het projectiescherm en via de geluidsboxen.

‘Uut de bron‘ is bepaald geen makkelijke kost. Op dit album duurt het bijna tien minuten voordat het eerste lied wordt ingezet. Vanavond iets korter. Verder is de volgorde anders en er komt zo nu en dan ook een wat ouder nummer van Dieleman voorbij. Maar eerst zien we beelden van water, lucht, wuivend riet en bomen. Van Zeelanders die over een landweggetje lopen. En we horen vogelgeluiden, mensen die in Zeeuws dialect verhalen vertellen en de gestreken banjo van Tonnie Dieleman. Intrigerend en mysterieus.

Omer Gielliet

Terwijl op het projectiescherm graan- en koolzaadvelden aan ons voorbij trekken zet Tonnie Dieleman het lied Omer in. Omer Gielliet is een Zeeuws-Vlaamse beeldhouwer, dichter, priester en mysticus. Iemand met wie Tonnie Dieleman een zekere verwantschap voelt, met name in de manier waarop hij aankijkt tegen het reilen en zeilen van de wereld. Symbolen zien in alles wat er gebeurt. Teksten en ervaringen van deze Omer Gielliet vormen de basis voor het lied. Over het verhaal dat hij op 4-jarige leeftijd z’n roeping kreeg in een koolzaadveld. Terug naar de kern, terug naar de bron. ‘Zo ist dad het begon / eerst dronk ik uut de krane / noe zo recht uut de bron’. Het refrein en de sleutelwoorden uit het nummer vormen de titel van Tonnie Dielemans boek en album.

Voegen de beelden iets toe aan de geluidsfragmenten en gezongen nummers? Zonder enige twijfel! Lovenpolder Boerengat – over het buurtschap waar zijn overgrootvader woonde en dat plaats moest maken voor een fabriek van Dow Chemical – is op het album al indrukwekkend, maar krijgt vanavond in combinatie met de getoonde visuals een extra dimensie. Je ziet de teloorgang die tegelijkertijd vooruitgang betekent, je hoort de emotie in Dieleman’s stem. En ook het relatief simpele (instrumentale) Lied Van De Wilg krijgt iets extra’s als het geluid van de klokjes en Zeeuwse kleppers die Dieleman bespeelt gecombineerd wordt met de beelden op het scherm.

Genade Genoeg

‘Terwijl ik wachtten op een teken / kwamen de veugels van de zee / zonder te bewegen / op de wind naar hier geglejen’. De beginregels van Water, het voorlaatste nummer van het optreden. ‘En het water vermenigvuldigt het licht / het water vermenigvuldigt het licht’. We zien beelden van water, luchten en licht. En terwijl de lucht zich vult met zwermen vogels en de zon langzaam onder gaat luistert het publiek naar het afsluitende Genade Genoeg van het uit 2014 daterende album ‘Gloria‘. Dan telt Dieleman via de vingers van zijn hand af. Drie, twee, één. ‘Bedankt voor het luisteren, dat was het.’ Een volkomen terecht klaterend applaus volgt. Wat een fascinerend optreden.

Tekst en Foto’s : Herman Sixma

N.B. Foto’s zijn gemaakt tijdens een eerder optreden van broeder Dieleman